گؤزه ل شاهيم شئيخ اوغلودور
شاه ختايي٬ شاه ختايي
شاه-ي مردانه باغلاندي
شاه ختايي٬ شاه ختايي

بو دونيادا بير حاق ديوان
او دونيادا جننت مكان
قوي وار اولسون توركي ليسان
شاه ختايي٬ شاه ختايي

قورباني اول٬ او پناهي
قيبله-يي عالمين ماهي
اول جانين قيبله گاهي
شاه ختايي٬ شاه ختايي

آيناني توتدوم اوزومه
علي گؤروندو گؤزومه

آيناني توتدوم اوزومه
علي گؤروندو گؤزومه
نظر ائله ديم اؤزومه
علي گؤروندو گؤزومه

آدام بابا٬ حاووا ايله
هم عللم الاسما ايله
چرخ-ي فلك سماع ايله
علي گؤروندو گؤزومه

حضرت-ي نوح ناجي الله
هم ايبراهيم خليل الله
سينا´داكي كلام الله
علي گؤروندو گؤزومه

عيسا-يي روح الله اولدور
ايكي عالمده شاه اولدور
مؤمينلره پناه اولدور
علي گؤروندو گؤزومه

علي اوول٬ علي آخر
علي باطين٬ علي ظاهير
علي طيييب٬ علي طاهير
علي گؤروندو گؤزومه

علي جاندير٬ علي جانان
علي ديندير٬ علي ايمان
علي رحيم٬ علي رحمان
علي گؤروندو گؤزومه

حيلمي گدايي٬ بير كمتر
گؤرور گؤزوم٬ ديليم سؤيله ر
هر نه ره يه٬ قيلسام نظر
علي گؤروندو گؤزومه

من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم

عراقدا ياشايان تورك قيزيلباشلارين قوشوقلاريندان:

يئددى ايقليم دؤرد گوشه نى دولانديم
من على´دن غئيرى بير ار گؤرمه ديم
قيسمت وئريب عالملرى يارادان
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم.

يئددى ايقليم٬ چار گوشه نى سئير ائتديم
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم
ياراديبدير اون سككيز مين عالمى
ريزقين وئرمه يه غنىدير غنى

بير ايسمين على´دير٫ بير ايسمين آللاه
شوكور بيرلييينه٬ الحمدالله
دينيميز قوىدير٬ واللهى بالله
من على´دن غئيرى على گؤرمه ديم.

يئددى كره دوردوم اولو ديوانا
على كيمين ار گلمه دى جاهانا
اونا دا توتدولار يوز مين باهانا
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم.

حاق بويورموش لؤوح اوستونده قلمى
نور ايله دولدورموش جومله عالمى
على´نى چاغيران محروم قالار مى؟
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم.

انديم يئر بحرينه٬ ايقرار ائيله ديم
سارى اؤكوز تويون سايديم فرق ائله ديم
چيخديم گؤى اوزونه سئيران ائله ديم
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم.

لعلدير گؤهردير٬ هر طرفى
جننت-ى اعلانين قاپىسى٬ دووارى
؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
من علىدن غئيرى آللاه گؤرمه ديم

پير سولطان آبدال اؤزودور على
ديليم بئله سؤيله! من اؤزوم على
آللاه محممد (كندى) اؤزودور على
من على´دن غئيرى آللاه گؤرمه ديم

Irak'ta Türk bulunan Aleviler

Berlin'de kurulan Alevi Belleği, Irak Savaşı'nda Irak'ta bulunan Alevilerin, Aleviler ve Alevilik için kutsal kabul edilen mekanların korunmasını talep ediyoruz

Savaşlar beraberinde yıkımı, ölümleri, yaralanmaları ve dolayısıyla acıları beraberinde getirirken, aynı zamanda insanlığın malı olan kültürel mirası da yok ediyor. Bu bağlamda bir grup bilim adamının biraraya gelerek, Alevileri Aleviliği içeren kolektif belleği ait kültür unsurlarının saptanması, korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla oluşturduğu Alevi Belleği ( www.alewiten.com ) olarak, Irak Savaşı'na ilişkin endişe ve üzüntü verici haberleri peş peşe alırken, bizleri yakından ilgilen kültür miraslarının yanı sıra bu mirasın taşıyıcılarının da Irak Savaşı'nda savaş alanı içerisinde yer almasını büyük bir endişeyle izlemekteyiz.

Konuyla ilgili uluslararası haber ajanslarının geçtiği son haberlerde, Irak'ta yaklaşık 1 - 1,5 milyon olduğu belirtilen Alevi nüfusunun yoğun olarak yaşadığı Musul, Tilafar ve kısmen Kerkük'ün bazı yöreleriyle birlikte Necef ve Kerbela'nın şiddetli muhaberelerin yaşandığı yerler olduğunu ve hava bombardımanına tabi tutulduğunu öğrenmekteyiz.

Alevi nüfusunun yoğun olarak yaşadığı Musul, Tilafar ve kısmen Kerkük'ün bazı yöreleriyle, Necef ve Kerbela'nın bizler açısından ve temsil ettiğimiz inancı içeren kültür ve kültür taşıyıcıları açısından oldukça önem taşıdığına dikkat çekmek istiyoruz. Hz. Ali'nin türbesinin bulunduğu Necef-i Eşref'in ve Kerbela'da yer alan Hz. Hüseyin'in türbesinin tüm insanlığın kültür mirası içerisinde yer aldığını ifade ederek, bu yerleşim yerlerindeki tarihsel dokunun ve kutsal mekanların korunmasını talep ediyoruz.

Alevi Belleği / Alewitisches Gedächtnis
www.alewiten.com

جامعه ي اهل حق و استبداد جمهوري اسلامي

جامعه ي اهل حق يا كوران كه واژه اي تركي است و معني بيننده را مي دهد و به كسي كه چيزي را ديده است اطلاق مي شود جامعه ي مذهبي است كه برگرفته شده از دين اسلام است پيروان اين آئين به باور خويش شريعت دين را طي كرده و بعد گذشتن از طريقت به حقيقت رسيده اند آنها مي گويند دين اسلام بمانند گردوست كه شريعت پوست آن و حقيقت به منزله مغز آن است. آنان به اين باورند كه پيدايش اهل حق به واقعه ي كربلا برمي گردد. زماني كه امام حسين و ديگر يارانش در دشت كربلا بدست يزيديان به شهادت رسيدند و امام سجاد و حضرت زينب به اسارت برده شدند طايفه ي بني اسد كه در آن نزديكي سكونت داشتند با رفتن يزيديان به صحنه كربلا آمدند و به امام سجاد كه در باطن براي دفن شهدا به كربلا آمده بود در دفن شهدا كمك كردند. امام از آنان خواست تا سبيل بگذارند كه در همه زمان شناخته شوند آنان سبيل را مظهر مردانگي مي دانند و احترام خاصي براي آن قائل هستند .

پيروان اهل حق در گوشه و كنار جهان پراكنده هستند. از جمله در تركيه، روسيه، هندوستان، چين، فرانسه، ايتاليا، و انگليس . اما در ايران در نقاط كرمانشاهان ، آذربايجان، و ايلام و تهران و بومهن زندگي مي كنند .

آنان بر اين باورند كه انسان بعد از فوت مجدداً در قالبي ديگر متولد مي شود. يعني بين مرگ و تولد قدمي فاصله نيست و به آن جلد به جلد مي گويند. آنان نه تنها در مراسمات مربوط به شريعت شركت مي كنند بلكه خود نيز مراسمات خاصي دارند . آنان پنجشنبه ها و عيادي مربوط به خود در خانقاه تشكيل جمع مي دهند. آنان در زمان ورود به جمع كلاه بر سر مي گذارند و كمر خود را به وسيله كمربند يا طناب و غيره مي بندند سپس وارد جمع مي شوند . در ابتدا ورود آستانه جمع را مي بوسند. در جمع هيچ فرقي بين فقيرترين و غني ترين يار ( به پيروان اهل حق يار مي گويند) وجود ندارد. بعد از دستبوسي در اولين جاي خالي در صف جمع كه بيشتر به صورت گرداگرد است مي نشيند. ياران اهل حق به اندازه توان خود و يا نذري كه داشته اند قند يا شيريني تهيه مي كنند و با خود به جمع مي آورند. گروهي هم نان ( گرده) كه فقط از روغن حيواني تهيه مي شود را به جمع مي آورند و معمولاً در عيادي خاصي قرباني نيز طبع مي شود بيشتر قرباني خروس يا گوسفند است كه با طرزي خاص بدون اينكه ماده اي ديگر غير از آب به آن اضافه شود پخته مي شود . كه پيروان اهل حق به آن خدمت مي گويند. در طول جمع همگي ياران بر روي زانو مي نشيند چراكه آنان اعتقاد دارند مولا در جمع حضور دارد. در جمع هيچ صحبتي رد و بدل نمي شود. سيد كلام مي خواند و ياران به ذكر مي روند و صداي يا صاحب جمع يا داوود، يا حق فضاي جمع را پر مي كند. صرف هدايا و يا نذري كه در جمع وقتي شستن دست و سپس دعاي سفره و دعاي مخصوص هر شكرانه كه بجا آمد ياران مي توانند هدايا يا نذري را صرف كنند و يا به منازل خود براي خانواده ببرند . كه توضيح در اين خصوص در مجال اين بحث نمي گنجد.

جامعه اهل حق چند سال پيش در پي باور خويش به رسيدن زمان ظهور حضرت صاحب زمان (عج) مراسمات مذهبي خود را از حالت پنهاني خارج كردند و آشكار نمودند هم اينك خانقاه گره بان يا باغ مولا همه ساله پذيراي تعداد زيادي مهمان اهل حق و يا خارج از اهل حق است كه براي رفع گرفتاري خويش به آنجا پناه ميبرند و هر روز بر تعداد آنان افزوده مي شود. البته آرامگاه بابا يادگار هم در كرمانشاه پذيراي اين مهمانان هست.

اروميه
اينك كه سرانگشتي از خصوصيات جامعه اهل حق را برشمرديم مي خواهيم به گذشته اي نه چندان دور برگرديم به ده سال قبل. به ايامي كه امام جمعه اروميه ملاحسني كه چهره اش در كودني براي عموم شناخته شده است دستور داده بود تا به جبر و زور سبيل ياران اهل حق را بزنند نيروهاي كميته انقلاب بدون مجوز وارد خانقاه ها شدند و چه تهمت هاي ناروايي به اين انسانهاي پاك مي زدند. روحانيون هميشه در حق اين جامعه ظلم روا داشته اند و بدون كوچكترين شناختي از اين جامعه انواع تهمت ها را به آنان نسبت داده اند.

ايلخچي از توابع تبريز
در شهر ايلخچي از توابع تبريز هم كم و بيش اين حكايت ها جاري بود و نيروهاي بسيجي و كميته بزرگان شناخته شده ي اين جامعه را در خيابانها دستگير كردند و به پايگاههاي خود مي بردند و آنان را مورد شكنجه و اهانت قرار مي دادند و تهديد مي كردند كه نبايد در خانقاه حاضر شوند.

روستاهاي ياريجان در شهرستان مياندوآب
روستاهاي ياريجان خالصه و ياريجان عليا در شهرستان مياندوآب آذربايجان غربي كه تمامي ساكنان آن از ياران اهل حق هستند هميشه مورد بي مهري مسئولين نظام به اصطلاح اسلامي قرار گرفته بعد از گذشت بيست و دو سال از وجود برپايي حكومت ديني هنوز اين دو روستا از داشتن جاده و مراكز درماني و مدارس محروم است. مسئولان اداري جمهوري اسلامي چنانكه از برخوردشان برمي آيد اگر برايشان مقدور بود همه ساكنان اين دو روستا و به كلي اهل حقي را سر ميبريدند.

اهل حقي را فقط بخاطر اعتقاداتش در انظار عمومي بدستور امام جمعه وحشي و دور از فرهنگ اروميه شلاق مي زدند و هم اينك نيز هنوز اين برخوردهاي وحشي گرانه صورت مي گيرد و نداي آزاديخواهي ياران اين جامعه مذهبي به جايي نمي رسد. جرم آنان تنها اين است كه نمي خواهند پاي منبرهاي روحانيون بي عمل شريعت بنشينند و به اراجيف آنان گوش دهند.

بزرگان اهل حق بارها از روحانيون سرشناس براي مشاجره در خصوص دين اسلام و جامعه اهل حق دعوت كرده اند ولي آنان هر بار به بهانه هاي مختلفي سرباز زده اند. چراكه هيچ توجهي براي نقض قانون اساسي آنهم قانوني كه خود نوشته اند ندارند كه مي گويد تفتيش عقايد ممنوع است.

در نهايت آروز مي كنيم كه روزي برسد تا تمام گروهها و پيروان اديان بتوانند در كمال برابري و برادري در كنار هم در ايران زندگي راحتي را بگذرانند.

شاه ختايى́دن: آللاه بير محممد على́دير·

Şah Xətayi'dən: Allah bir Məhəmməd Əli'dir


من داها نسنه بيلمه زه م،Mən daha nəsnə bilməzəm,
آللاه بير محممد على́دير·Allah bir Məhəmməd Əli'dir.
اؤزوم غوربتده سالمازام،Özüm qurbətdə salmazam,
آللاه بير محممد على́دير·Allah bir Məhəmməd Əli'dir.

اونلار بيردير، بير اولوبدورOnlar birdir, bir olubdur
يئردن گؤيه نور اولوبدور،Yerdən göyə nur olubdur,
دؤرد گوشه ده سيرر اولوبدور،Dörd guşədə sirr olubdur,
آللاه بير محممد على́دير·Allah bir Məhəmməd Əli'dir.

ختايى بو يولدا سردير،Xətayi bu yolda sərdir,
سرين وئره نلر ده اردير،Sərin verənlər də ərdir,
آيدا سيردير، گونده نوردور،Ayda sirdir, gündə nurdur,
آللاه بير محممد على́دير·Allah bir Məhəmməd Əli'dir.

علوي (قيزيلباش-بكتاشي= اهل حق) اولو اوزانلاري

يونوس ايمره٬ حاجي بكتاش ولي٬ عمادالدين نسيمى٬ جهانشاه قاراقويونلو٬ شاه اسماعيل ختايي٬ محمد فضولي٬ پير سلطان آبدال

دينله يين-گوش كنيد:

1- لامكان يار على (اوخويان-صباحت آق كيراز)
2- بوگون دوست يارالانميش٫ گينه كؤنلوم خوش دئييل (اوخويان- سونگول قارلى)
3- عئشقين ديوانه سى: على اؤولادينا وئرميشم ايقرار (اوخويان-صباحت آق كيراز)
4- مدد ياعلى (اوخويان-اؤزلم اؤزديل)
5- حئيدر حئيدر (اوخويان-عاريف ساغ) wma ٫ mp3
6- حئيدر حئيدر (اوخويان-علىاكبر چيچك)
7- حئيدر حئيدر (انسترومئنتال- عاديل آرسلان)
8- يئتيش يا محممد٫ يئتيش ياعلى (اوخويان- ايبراهيم تاتلى سس)
9- جمالينى رؤيامدا گؤردوم (اوخويان- ايمره سالتيق)
10- بوگون دوست يارالانميش٫ گينه كؤنلوم خوش دئييل (اوخويان-موسا اراوغلو)
11- مدد ياعلى (اوخويان-محمدعلى قارابابا)
12- دورنالار٫ علىنى گؤرمه دينيز مى؟ (اوخويان-محمدعلى قارابابا)
13- قيرخلار سماهى (اوخويان-على اكبر چيچك)
14- گل عليم يولا گئده ليم (اوخويان-لوطفو گول تكين)
15- تورنا سماهى (اوخويان موخليص آخارسو)
16- دوست اوغرونا جانيم قوربان (اوخويان-صباحت آق كيراز)
17- على يار ٫ جان پيره قوربان سماعى
18- مدد سندن مدد٫ سولطانيم على هو!!!
19- عالم اوزونه سالدى ضييا٫ على محممد
20- آينانى توتدوم اوزومه ٫ على گؤروندو گؤزومه
21- نور حاق سماهى (اوخويان-عاريف ساغ)

در باره علويان ترك قزلباش (در ايران موسوم به اهل حق)

Dadaş Qaraqoyunlu Qızılbaş

به مناسبت حوادث اوچ تپه-قوشاچاى آذربايجان

در پى اقدامات سركوبگرانه جمهورى اسلامى بر عليه تركان علوى (در ايران موسوم به اهل حق) و حوادث تاسف بار در روستاى اوچ تپه شهر قوشاچاى (مياندواب) در اخبار و بيانيه هاى گوناگون پخش شده متاسفانه اطلاعات بسيار نادرستى در باره تركهاى علوى (در ايران موسوم به اهل حق) و باورهاى ايشان داده مىشود. از سوئى خبرگزارىها و نهادهاى جمهورى اسلامى مانند بازتاب اين گروه دينى ترك را به شكل "فرقه اى مشرك" تقديم مىكنند و از سوى ديگر ملىگرايان كرد مانند دكتر گلمراد مرادى سعى در تصاحب و وابسته نشان دادن علويان ترك (قزلباشان دوران قبل) به كردها و آيين كردى يارسان و .... نموده اند.

شاخه تركى مذهب علوى كه در ايران با نامهاى گوناگون از جمله "اهل حق" شناخته مىشود نه فرقه اى مشرك و نه مربوط به كردان و آئين يارسان كردى است٬ علويان ترك ايران بازمانده قزلباشان پرافتخار تاريخند و مذهبشان نيز همان آئين تركى قزلباشى كه بواقع مىتواند به عنوان مذهب ملى خلق ترك نيز تلقى شود٬ است. آنچه كه شاه ايران شاه اسماعيل صفوى مذهب رسمى دولت خويش ساخت نه شيعه بلكه همين شاخه توركى غلات شيعه يعنى علوى قيزيلباشى است. تمام دولتهاى عمده آذربايجانى بويژه قاراقويونلو٫ صفوى٫ افشار و قاجار به دست عشاير ترك علوى تاسيس شده اند. امروزه علويان تورك در ايران به نامهاى گوناگون قيزيلباش (قزلباش)٫ على اللهى٫ شاملو٫ قاراقويونلو (قره قوينلو)٫ قيرخلار٫ يئددىلر٫ صوفولار٫ آبدال بگ٫ آتش بگ٫ قارداش٫ شاغى٫ سير طاليبى٫ نبىلى ( و به اشتباه گوران و اهل حق كه مختص گروههاى ايرانيك كرد٫ گوران و زازا است) و غ. ناميده مىشوند. علاوه بر اين گروهها تقريبا تمام عشاير تورك ايران مانند شاهسون٬ افشار٫ بش اويماق (خمسه)٫ قشقايى٫ قاجار٫ بيات و غ. تاريخا بر اين مذهب اند.

به منظور كمك به روشن شدن موضوع و زدودن آثار بدآگاهىها در باره علويان ترك و شاخه تركى آن قزلباشى-بكتاشى كه در ايران به نام اهل حق (و به نادرستى گوران ها و يا على اللهىها) تقديم مىشوند٬ بخشى مربوط از يك نوشته طولانى خود را (توصيه هايى به انديشمندان و نيروهاى سياسى دموكرات و چپ ملت فارس در لزوم دورى از ترمينولوژى شوونيسم و در ضرورت دمكراتيزه كردن فرهنگ سياسى اين ملت) تقديم مىكنم:

د. ق. قيزيلباش

***********
............
٢١- مذهب شيعه از سوى رژيم تهران آگاهانه به عنوان يكى از ابزارهاى آسيميلاسيون ملى توركهاى ايران بكار برده مىشود. بجا خواهد بود كه رابطه و فرق بين دو مذهب شيعه و علوى يادآورى و دقتها به اين بعد از سياست آسيميلاسيون نيز جلب گردد.

آنچه كه امروز به خطا جهان شيعه ناميده مىشود در واقع متشكل از دو بخش بسيار متفاوت شيعه (امامىها و جعفرىها) و غلات شيعه (علوى ها) است.

شيعه (شامل تفسير تركي شيعه جعفرى و تفسير عربي-فارسي شيعه امامى) آن مذهب دوازده امامىاى است كه مانند زيديه (در يمن) شريعت (شرع) اسلام را عينا مطابق اهل سنت قبول مىنمايد. علوى آن مذهب دوازده امامى است كه مانند اسماعليه و دروز (در لبنان٫ مذهب وليد جنبلاط) شرع (شريعت) اسلام را مردود مىشمارد. شيعه٫ تسنن و زيديه سه مذهبى هستند كه در زمان ما اسلام اورتودوكس (اهل شريعت٫ محمدىها) را تشكيل مىدهند. علوى٫ اسماعيليه و دروز نيز سه مذهبى هستند كه اسلام هترودوكس (اهل حقيقت٫ غلات شيعه) را نمايندگى مىكنند.

آنچه كه امروز به نام اسلام هترودوكس ناميده مىشود در تاريخ اسلام به نام غلات شيعه٫ غاليه٫ ملحدين٫ زنادقه٫ خرمدينى (قيزيل اگين ليك٫ آل دونلولار)٫ قزلباشيه٫ قرامطه٫ حروفيه٫ روافض٫ مرتدين٫ باطنيه٫ اباحيه و غ. ذكر مىگردد. مشخصات اساسى اسلام هترودوكس عبارتند از :

١- اعتقاد به اتحاد٫ ظهور٫ حلول و تجسم خدا در انسان٫
٢- اعتقاد به تناسخ و عدم اعتقاد به معاد٫ زندگى پس از مرگ٫ حشر و نشر٫ جهنم ويا بهشت٫
٣- باور به تحريف شدگى قرآن فعلى (كه آنرا مصحف عثمان مىنامند)٫
٤- قائل بودن به مسئله ظاهر و باطن و تاويل تمام اصول و قواعد اسلامى بر اين اساس و در نتيجه عدم اعتقاد به شرع٫ فقه٫ عبادات و قواعد اسلامى مانند نماز٫ روزه٫ حج٫ حجاب زنان٫ حلال-حرام اسلامى٫ عزادارى٫ خمس-زكات و غ. ٫
٥- مقدس شمردن شراب٫ ساز و كاربرد زبانهاى ملى (آذرى٫ تركى٫ گوران) در عبادات و متون دينى به جاى عربى و فارسى.
٦- در مذهب علوى كه داراى فقه مدونى نيست٫ بر خلاف مذهب شيعه٫ صنف روحانى (ملا٫ آخوند٫ معمم٫ شيخ الاسلام٫ حجه الاسلام٫ آيت الله٫ مرجع تقليد٫ فقيه٫ و غ.) موجود نبوده بجاى آن در شاخه هاى مختلف دده٫ آتا٫ بابا٫ پير٫ شيخ٫ مرشد٫ و غ. وجود دارد.
٧- عبادتگاه علويان به جاى مسجد-جامع٫ جمع ائوى-جمع خانا (وحدت وجودى ها خانقاه٫ تكيه٫ زاويه و غ.) و عبادت ايشان به جاى نماز عبارت از آيين جمع با رقص صوفيانه ويا سماع (در شاخه توركى عمدتا زن و مرد به شكل مختلط) است.

٢٢- امروزه مذهب علوى داراى چهار شاخه:

توركى (ويا قيزيلباش-بكتاشى٫ ميان تركهاى ايران٫ تركيه٫ آذربايجان٫ بلغارستان٫ عراق و نيز آلبانيها در بالكان)٫
عربى (ويا نصيرى٫ ميان اعراب٫ تركيه و سوريه٫ مذهب حافظ اسد)٫
ايرانى (ايرانيك) (ويا اهل حق-يارسان٫ ميان كرد٫ گوران و زازاهاى ايران٫ عراق و تركيه)٫
پانتئيست و جريانات وابسته (شيخيه و جريانات مختلف وحدت وجودى مانند مولويه٫ نعمت اللهى٫ خاكساريه و غ.) مىباشد.

شاخه توركى علوى سنتز جريانات دمكراتيك اعتقادى-سياسى اى است كه مشخصا در سرزمينهاى تورك نشين خراسان-آذربايجان-آناتولى ظهور و تكامل پيدا كرده (مانند موالى٫ يسويه٫ خرمدينى=قيزيل اگين ليك٫ ملامتيه٫ اخوت=قارداشليق٫ حروفيه٫ نقطويه٫ اشراق =ايشيق فلسفه سى٫ قلندريه٫ آبداللار٫ حيدريه و غ. ) و توسط جنگاوران ترك از صافى انديشه و ميتولوژى شامانيسم-آنيميسم توركى گذشته است. همانگونه كه دين هاى زرتشتى و يزيدى به نوعى باور ملى به ترتيب فارسها و كردها بشمار رفته اند٫ قيزيلباشى-بكتاشى نيز باور ملى تركها بشمار مىرود. آنچه كه شاه ايران شاه اسماعيل صفوى مذهب رسمى دولت خويش ساخت نه شيعه بلكه همين شاخه توركى غلات شيعه يعنى علوى قيزيلباشى و بكتاشى است. تمام دولتهاى عمده آذربايجانى بويژه قاراقويونلو٫ صفوى٫ افشار و قاجار به دست عشاير ترك علوى تاسيس شده اند. (منشاء هر چهار تايشان از خاك عثمانى-تركيه امروزى است).

با آنكه بخش بسيار بزرگ علويان عثمانى بين قرون ١٤-١٩ به ايران و آذربايجان مهاجرت كرده اند٫ با اينهمه تركيه با اقلا بيست ميليون پيرو هنوز داراى بزرگترين جامعه علويان جهان مىباشد. علويان در تمام كشورهائى كه حضور دارند از اركان سيستم لائيك و مبارزه ضد بنيادگرائى شمرده مىشوند. آتاتورك موسس حزب سوسيال دموكرات ج. خ. ح. نيز در مذهب علوى بوده است. مىتوان گفت كه چپ ترك (تركيه) عمدتا علوى است.

٢٣- اما در ايران با سياست آسيميلاسيون تركان قزلباش و سركوب مذهبى آنان٫ آغاز شده در زمان شاه عباس صفوى توسط روحانى شيعه فارس ملا محمد باقر مجلسى٫ تركان اين كشور به مرور زمان مذهب ملى خويش علوى را رها كرده و مذهب فارسى-عربى شيعه (امامى) را پذيرا شده اند. در نتيجه اكنون فقط حدود بيست در صد از توركهاى ايران را علويان تشكيل مىدهند. امروزه علويان تورك در ايران به نامهاى گوناگون قيزيلباش (قزلباش)٫ على اللهى٫ شاملو٫ قاراقويونلو (قره قوينلو)٫ قيرخلار٫ يئددىلر٫ صوفولار٫ آبدال بگ٫ آتش بگ٫ قارداش٫ شاغى٫ سير طاليبى٫ نبىلى ( و به اشتباه گوران و اهل حق كه مختص گروههاى ايرانيك كرد٫ گوران و زازا است) و غ. ناميده مىشوند. علاوه بر اين گروهها تقريبا تمام عشاير تورك ايران مانند افشار٫ بش اويماق (خمسه)٫ شاهسون٫ قشقايى٫ قاجار٫ بيات و غ. تاريخا بر اين مذهب اند.

از آنجائيكه علويان طبق فقه شيعه و نيز سنى مرتد و مهدورالدم شمرده مىشوند٫ مجبورا تقيه نموده هميشه جعفرى-امامى بودن خود را ادعا مىنمايند كه اين خود در دراز مدت به استحاله ايشان در شيعه امامى منجر مىشود. در ايران مذهب علوى با به تحليل رفتن سريع علوىها در شيعيان٫ عدم شناخته شدنشان به عنوان يك گروه مذهبى از سوى دولت و قطع رابطه تاريخيشان با جامعه علويان تركيه پس از سقوط سلسسله علوى ترك قاجار٫ در آستانه نابودى كامل قرار گرفته است.

متشكل نمودن و جذب علويان به حركت دمكراتيك مردم ايران- مانند آنچه كه چپ در تركيه٫ سوريه و لبنان موفق به انجام آن شده است- نيروى مردمى و دمكرات پاسيفيزه عظيمى را آزاد خواهد كرد٫ در حيطه اعتقادى-دينى با غنىتر كردن پلوراليسم مذهبى و با در صد جمعيتى ده الى بيست در صدى علويان٫ مونوپوليسم موجود شيعه در دنياى غير سنى را در هم خواهد شكست و به جبهه لائيك-دمكرات متحدى بسيار ثابت قدم٫ آنهم نه فقط از ميان روشنفكران بلكه از ميان كشاورزان٫ اصناف خرده پا٫ كارگران و عشاير ارزانى خواهد داشت.

افزايش تضييقات بر تركهاي علوي (اهل حق)٬ سني٬ جعفري و بهايي در آذربايجان جنوبي

همزمان با قيامهاي شهري خلق ترك در آذربايجان جنوبي ٬ جنوب ايران (قشقايستان) و ديگر نقاط ايران٬ دولت جمهوري اسلامي به اقدامات امنيتي و تضييق سيستماتيك حقوق انساني بسيار گسترده٬ همه جانبه و شديدي براى مهار كردن جنبش ملي دمكراتيك خلق ترك دست زده است كه بعضي از اين اقدامات در رسانه ها و ּּּ انعكاس مي يابدּ

يكي از عرصه هاي جدي تضييق حقوق بشري خلق ترك در آذربايجان جنوبي و ديگر نقاط ايران٬ اعمال فشار بر گروههاي مذهبي و اعتقادي مختلف ترك توسط نهادها و دولت جمهوري اسلامي است٬ در ميان اين گروههاي مذهبي و اعتقادي٬ تركهاي علوي-قزلباش (به خطا در ايران اهل حق ناميده مي شوند)٬ تركهاي سني٬ تركهاي بهايي و حتي تركهاي شيعه جعفري قرار دارند:

تضييقات اخير بر تركهاي علوي قزلباش:

در روز برگزاري مراسم هفته شهداي ميانه در طول قيام ملي خلق ترك٬ عوامل لباس شخصي جمع ائوي علويان ترك (خانقاه اهل حق) را به آتش كشيده اندּ علاوه بر آن اخيرا براي پنج تن از متهمان شورش تركان علوي قزلباش (در ايران به خطا اهل حق ناميده ميشوند) قوشاچاي (مياندواب) حبسهاي طويل المدت و اعدام٬ به شرح زير صادر شده است:

١. سمندعلِی محمدِی (بِیگ محمد اوغلو)، متولد ۱٣۲۶ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) ، به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۲۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٢. بخشعلِی محمدِی (بِیگ محمد اوغلو)، متولد ۱٣۲۶ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٣. ِیونس آقاِیان (اِیوب اوغلو)، متولد ۱٣۶۱ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ٣ مهر ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٤. مهدِی قاسم زاده (قباد اوغلو)، متولد ۱٣۶۰ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱ مهر ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٥. عباداله قاسم زاده (قباد اوغلو)، متولد ۱٣۵٣ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق)٬ به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

علويان ترك و يا قزلباش (كه در ايران به خطا اهل حق ناميده ميشوند) تقريبا ١٠٪ تا ٢٠٪ جمعيت تركان ايران را تشكيل ميدهند. همه ايلات ترك در آذربايجان و ايران سنتا بر مذهب علوي قزلباشي هستندּ آنها ترکی را خالصتر صحبت می کنند و لهجه اکثر آنان لهجه ای مابين ترکی آذربايجانی و آناتولی می باشد. علويان ترك قزلباش بقيه السيف قزلباشان تركيه هستند كه به آذربايجان و ايران مهاجرت كرده اندּ

علويان ترك قزلباش از بدو تاسيس جمهوري اسلامي با انواع و اقسام تحديد گسترده و خشن آزاديهاي انساني٬ وجداني و مذهبي بوده اندּ دولت جمهوري اسلامي مذهب علوي قزلباشي (در ايران به خطا اهل حق گفته ميشود) را به رسميت نميشناسد و سياست رسمي آن تغيير مذهب تركان علوي قزلباش به شيعه امامي استּ در اين راستا پس از تاسيس جمهوري اسلامي تجمعات آنان غیر قانونی گشته و قزلباشها قادر به انجام آزاد فرایض دینی خود نشده اند. با تعطیل شدن «جمع ائوي» (جمع خانه) قزلباشها کاملا از حق تجمع ازاد دینی محروم شده اند.

علويان ترك از يك سوي با سياستهاي فارسسازي و شيعه سازي جمهوري اسلامي و از طرف ديگر با سياسيتهاي كردسازيشان توسط جريانها و گروههاي كرد و آسيميله شدن در مذهب كردي يارسان قرار دارندּ تعداد بيشتری از آنها به دليل اشتراکات زيادی که با ترکهای علوي آناتولی كه شمارشان بالغ بر ميليونها تن ميشوند دارند ترجيح می دهند نيم نگاهی به ترکيه داشته باشند. آنها به ترکهای آناتولی اعتماد بيشتری دارند

در انتخابات مجلس هفتم فردی بنام سولطان علی محمدی از روستای اوچ تپه ترک قوشاچاي (مِیاندوآب) کاندیدای مطلوب علويان آذربایجان رد صلاحیت شدּ پس از آن شبنامه ای منسوب به این فرد در مناطق جنوب غربی آذربایجان و بخصوص در میان علويان ترك پخش شدּ در این شبنامه سولطانعلی با محکوم کردن آپارتایدی که در ایران علیه اقوام و مذاهب در جریان است خواهان رفع این تبعیضات و حتی یک نوع دوئل برای مباحثه با رییس جمهور در ملاء عام و یا تلویزیون شده بود.

حادثه خونین اوچ تپه قوشاچاي (مِیاندوآب) سال قبل زماني آغاز شد كه علويان روستای اوچ تپه ترک با نصب پارچه نوشته هایی بزبان ترکی و فارسی در مناطق عمومی روستا ، خواهان رفع مظالم مذهبی و فرهنگی مبتلا به شدندּ اما مقامات مدتها نسبت به تذکرات و تهدیدات مقامات انتظامی محلی از خود بی اعتنایی نشان دادندּ ظهر روز چهارشنبه ناگهان صدها تن از نیروهای انتظامی قوشاچاي (مِیاندوآب) روستا را به محاصره خود در آوردند. گفتگوهایی که برای رفع تنش میان آق ساققال ها (ریش سفیدان) و نیز مامورین صورت گرفت بتندی از جانب مقامات نظامی رد شد.

هنگامی كه فرماندهان نیروی انتظامی و نیز پشتیبانی این نیرو در قوشاچاي (مِیاندوآب) به برخی از اعتقادات علويان قزلباش اهانت کردند كار به خشونت و تيراندازي كشيده شد بعد از این حادثه ، روستا تبدیل به صحنه جنگ وحشتناکی شد و مامورین با استقاده از دوشکا و گلوله های آرپیجی به روستا حمله کردند. دامداری مدرن اوچ تپه ، چندین خانه و نیز بیش از ده وسیله نقلیه موجود در روستا هدف قرار گرفتند و جمع کثیری کشته ، مجروح و توقیف شدند.

http://qirxlar.blogspot.com/

تضييقات اخير بر تركهاي سني آذربايجان

از نمونه هاي اخير تضييق بر تركان سني آذربايجان بازداشت مهندس عليرضا جوانبخت قولونجو ، نويسنده و فعال آذربايجاني توسط نيروهاي امنيتي اورميه است . مهندس جوانبخت از ترك هاي سني مذهب اورميه مي باشد. هنوز خبري از علت دستگيري وي منتشر نشده است اما به نظر مي رسد اين بازداشت در ادامه نا آرامي هاي اخير در شهرهاي آذربايجان و در اعتراض به توهين عليه ترك ها باشد. بازداشت وي پس از دو بار بازرسي از منزل وي صورت مي پذيرد.

عليرضا جوانبخت قولونجو يكسال پيش نيز به دليل فعاليت در زمينه حقوق بشر و عضويت در هيات موسس كميته دفاع از زندانيان سياسي آذربايجان (آسمك) به شش ماه حبس محكوم شده بود كه اين محكوميت به مدت دو سال به حالت تعليق در آمده بود.

ترکهای سنّی آذربايجان غربی در شهرهای اورميه، سلماس و خوی زندگی می کنند. پراکندگی جمعيت آنان در گذشته به مهاباد، پيرانشهر، نقده و اشنويه نيز می رسيده است، که در نتيجه جنگهای مذهبی بين شيعه وسنّی که خونينترين آنها به دوره صفويه بر می گردد به کردها نزديکتر شده و به تدريج در بين آنها حل شده اند. جمعيّت آنها در سه شهر ياد شده نزديک به 200 هزار نفر است. در اين بين موقعيت جغرافيايی مناطق سنّی نشين از اهميت خاصی برخوردار است. مخصوصاَ قصبات بزرگی مانند "بالوو"، "قولونجو (قولنجی)"، "مياوا(مياوق)"، "گجين"، "کهريز"، "گول تپه"، "ولنده"، "ايستی سو"، "شکريازی"، "وردان" و ... که بعضی از آنها به تنهايی نزديک به 10 هزار سکنه دارند. تركهاي سني آذربايجان ترکی را خالصتر صحبت می کنند و لهجه اکثر آنان لهجه ای مابين ترکی آذربايجانی و آناتولی می باشد.

تركهاي سني آذربايجان از يك طرف تحت سياسيتهاي فارس سازي و شيعه امامي سازي دولت جمهوري اسلامي قرار دارند و از طرف ديگر در معرض اسيميلاسيون در ميان كردهاي سني مجاور ميباشندּ اعضای گروههای پژاک و پ. ک. ک. براي جذب تركهاي سني ساكن در مناطق استراتژيك در جوار مرز تركيه به خود٬ در آذربايجان غربی از تبعيضهای مذهبی سخن می گويند و از اتحاد سنّی مذهبها. اوايل انقلاب اسلامی ايران بسياری از آنها که ساکن روستاهای سلماس هستند و به آنها Küresünniگفته می شود، از طرف دولت مورد تهدید واقع شدند. آن موقع دولت ترکیه از آنها حمايت کرد. تعداد بيشتری از تركهاي سني آذربايجان به دليل اشتراکات زيادی که با ترکهای سني آناتولی دارند ترجيح می دهند نيم نگاهی به ترکيه داشته باشند. آنها به ترکهای آناتولی اعتماد بيشتری دارند در طی سالهای گذشته هزاران تن از ترکهای سنّی به ترکيه مهاجرت کرده اند.

در آذربايجان غربی تمام امتيازات داده شده براي اهل سنت به کردها تعلق گرفته است. ترکهای سنّی ساکن در اورميه مسجدی ندارند، آنها نماز جمعه در مسجد امام شافعی و با کردها اقامه می کنند. استخدام کردها در ادارات دولتی بيشتر شده و کردها به تدريج برخی از مناطق تركهاي سني -مناطقی مانند بند، ديزج سياوش و... که زمانی ترکهای سنّی ساکنين اصلی آن بوده اند- را نيز اشغال کرده اند.

http://www.dc.turkuamk.fi/users/fsaeidi/

تضييقات اخير بر تركهاي جعفري

برجسته ترين نمونه تضييقات فزاينده بر تركهاي جعفري آذربايجان٬ نمونه حجت الاسلام عظيمي قديم استּ اين روحاني جوان و مترقي ترك به علت فعاليتها و سخنان خود بر عليه نژادپرستي فارسي بارها در دادگاه ويژه روحانيت محاكمه٬ به ممنوعيت خروج از كشور٬ منع اقامت در استانهاي آذربايجاني و ترك نشين در شمال غرب كشور٬ ممنوعيت از هر گونه فعاليتهاي تبليغي در آنها٬ محروميت از پوشيدن لباس روحانيت و حبس هاي گوناگون محكوم شده استּ

مذهب جعفري كه امروزه مذهب اكثريت تركهاي ايران و آذربايجان جنوبي است توسط نادر شاه افشار بنيانگذار دولت تركي و آذربايجاني افشار٬ اين آخرين جهانگير ترك٬ تدوين و ايجاد شده استּ شيعه امامي٬ فرم و تفسير فارسي-عربي از شيعه اورتودوكس دوازده امامي (اثني عشريه) و شيعه جعفري فرم و تفسير تركي آن استּ نادرشاه با فدا نمودن "شيعه امامى" آنرا به فرمى جديد كه "شيعه جعفرى" ناميده مى شود در آورده است. وى مذهب شيعه امامى را آنقدر معتدل و جرح و تعديل نموده است كه موفق به ايجاد مذهب جديدى نزديك به مذاهب تسنن كه مورد احترام هم شيعيان امامى و هم سنيان بود و خود آنرا "مذهب جعفرى" منسوب به امام جعفر صادق مى ناميد گرديده است. او اختلاف مذهب شيعه جعفري با مذاهب اهل سنت را نيز فقط در سطح بعضى از فروعات و امور فقهى مانند اداى نماز و روزه و حج مجاز مى دانست. به عبارت ديگر او مذهب شيعه امامى فارسي-عربي را به سطح يك مذهب فقهى مستقل تحت نام مذهب جعفرى تركي تنزل داد.

در قرائت تركي وى از شيعه يعني در شيعه جعفري٫ از ولايت (و از جمله ولايت فقيه) و عصمت امامان٬ همچنين از تقدس و اختيارات و امتيازات طبقه روحانيت خبرى نيست.

امروز تركهاي جعفري آذربايجان جنوبي و ديگر نقاط ايران٬ در معرض سياست هاي گسترده فارسسازي و شيعه (امامي) سازي دولت جمهوري اسلامي ايران دارندּ اكنون تركهاي جعفري بويژه روحانيون تركي كه اعتقادي به تئوري ولايت فقيه فارسي ندارند٬ -آيته الله شريعتمداري از برجسته ترين اين نمونه هاست- تحت فشارهاي گوناگون از طرف دولت قرار دارندּ

http://ebduleziz-ezimi.blogspot.com/

تضييقات اخير بر تركان بهايي در آذربايجان جنوبي

رئيس دادگستري آذربايجان شرقي در مصاحبه اخير خود گفته است كه در حوادث اخير تبريز ٣٣٠ نفر دستگير شده اند كه در ميان آنها تعدادي بهايي و توده اي و وابستگان اسراييلي وجود داردּ اين ادعا موجي از ناخشنودي و تشويش در ميان جامعه بهاييان و لادينان ترك ايجاد نموده و به عنوان پيش در آمد فشارهاي تازه اي بر بهاييان و كمونيستهاي ترك در آذربايجان قلمداد شده استּ

تركهاي آذربايجان هم در روند پيدايش جريان بهايي ايران و هم در گسترش آن سهم تاريخي تعيين كننده اي داشته اندּ گسترده ترين قيام شهري بابي به رهبري قره العين بانوي ترك آزربايجاني از اهالي قزوين و در شهر زنجان آذربايجان بوقوع پيوسته استּ از ١٧ تن حروف حي باب (نخستين گروندگان به وي) بيش از نيمي ترك و آذربايجاني بوده اندּ بهاييان ترك در همه سطح آذربايجان در استانهاي آذربايجان شرقي٬ همدان٬ قزوين٬ آذربايجان غربي و ּּּּ ساكن (بوده) اندּ

هر چند سران بهايي در دوره سلطنت پهلوي با سياستهاي ضد تركي آن رژيم هماهنگي كاملي نشان داده اند٬ توده عامي بهاييان ترك با تاسيس جهموري اسلامي تحت فشارها و مضايق بسيار قرار گرفته اندּ اين فشارها و مظالم كه طيف بسيار وسيعي از تاراج و به يغما بردن خانه و كاشانه توسط افراطيون بنيادگراي شيعي امامي حامي دولت٬ تا مثله شدن در كوي و بازار وּּּּ را در بر ميگيرد منجر به مهاجرت گسترده تركان بهايي به خارج كشور گرديده استּ

http://bahai-turk.blogspot.com/

مجازاتهاي سنگين براي تركان علوي-قزلباش (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق)

١. سمندعلِی محمدِی (بِیگ محمد اوغلو)، متولد ۱٣۲۶در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) ، به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۲۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٢. بخشعلِی محمدِی (بِیگ محمد اوغلو)، متولد ۱٣۲۶در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٣. ِیونس آقاِیان (اِیوب اوغلو)، متولد ۱٣۶۱ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ٣ مهر ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٤. مهدِی قاسم زاده (قباد اوغلو)، متولد ۱٣۶۰ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق) به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱ مهر ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.

٥. عباداله قاسم زاده (قباد اوغلو)، متولد ۱٣۵٣ در قوشاچاي (مِیاندوآب)، وابسته به مذهب علوي- قزلباشي (در ايران به اشتباه مشهور به اهل حق)٬ به اتهام درگِیرِی با نِیروِی انتظامِی در ۱۲ آبان ۱٣٨٣ دستگِیر و به ۵ سال حبس و سپس اعدام، محکوم شده است.