بوراق بابا ياتيرى (چلبى اوغلو كئچه بؤركلو): سولطانييه- آزربايجان
بوراق بابا ياتيرى (چلبى اوغلو كئچه بؤركلو): سولطانييه- آزربايجان
«آرامگاه شيخ براق بابا»: يادگاري از سماع عارفان قرن هشتم ؛ در محوطه سلطانيه
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس ايرانشناسي
آرامگاه شيخ براق‌بابا (يكي از خاصان دربار سلطان محمد خدابنده) در اواخر سال ٧٠٦ يا اوايل سال ٧٠٧ هجري قمري به حكم سلطان در محوطه‌ي باستاني سلطانيه بنا شده است· به گزارش خبرنگار بخش ايرانشناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ٥٠٠ متري جنوب غربي سلطانيه مقبره‌اي معروف به «چلبي اوغلي» قرار گرفته است كه مردم بومي سلطانيه آن را «چلبي اوغلي كچه بوركي» مي‌نامند (كچه بوركي در لغت تركي به معناي كلاه نمدي است). اين مقبره متعلق به شيخ براق بابا از جمله‌ي بزرگان صوفيه مولويه و يكي از خاصان دربار سلطان محمد خدابنده است
عارف «چلبي كچه بوركي» پيرو اميرجي يكي از خلفاي شيخ براق بود؛ اين عارف پس از بازگشت چلبي از سفر سلطانيه در شهر قونيه به ديدار چلبي رفت و ضمن سماع، عارف چلبي كلاه خود را به‌عنوان تبرك به اميرجي داد و او نيز اين كلاه را بر بالاي مزار پير خود، شيخ براق، گذاشت. لذا احتمال دارد به دليل وجود كلاه چلبي در اين آرامگاه، بناي مورد بحث به نام «چلبي كچه بوركي» نامگذاري شده باشد
اين بنا از دو بخش خانقاه و آرامگاه تشكيل شده است؛ خانقاه شامل صحن مركزي و حجره‌هايي در ضلع‌هاي شرقي و غربي است. نقشه‌ي معماري اين مجموعه با الهام گرفتن از عقايد و مراتب صوفيه طراحي و هر يك از فضاه با عملكرد خاصي طراحي شده است· بخش نخست در قسمت ورودي به فقرا اختصاص داشته است. حجره‌هاي انفرادي صحن مركزي درهاي كوتاه دارد و محل رياضت مريدان با توجه به مراتب آنها بوده است. صحن خانقاه محل سماع جمعي بوده كه پير در وسط و مريدان در دور او حلقه مي‌زدند و حلقه‌ي ذكر به اين ترتيب برپا مي‌شد. بخش‌هاي جنوبي بنا احتمالا به‌عنوان كلاس‌هاي آموزشي و فضاي واقع در دوطرف ايوان جنوبي محل ذكر زمستاني بوده است. البته طبقه دوم بنا در دو طرف به‌شدت آسيب ديده و فروريخته است.
قرينه‌سازي در كل مجموعه رعايت و حجره‌ها و زاويه‌ها با سقف گنبدي شكل بنا شده و مصالح اصلي بنا را لاشه‌ي سنگ‌ها و ساروج تشكيل داده است. اين آرامگاه نقشه‌ا‌ي هشت ضلعي دارد و طول هر ضلع آن از نماي خارجي ١٦/٤ متر، ارتفاع آن ١٧ متر و قطر آن ٥/٧ متر است· بنا ابتدا با سه رديف سنگ تراشيده ساخته شده كه در اين قسمت سنگ‌هاي ماسه‌اي كم دوام به كار رفته است و سپس آجرچيني در طاق‌نماهاي هشت‌گانه متفاوت به‌نظر مي‌رسد ادامه‌ي كار نيز با آجرچيني ساده انجام و بين جرزهاي هشت‌گانه طاق‌نماهاي زيبايي طراحي و اجرا شده است
سبك قرار گرفتن قبر شيخ براق در اين آرامگاه اهميت به‌سزايي دارد؛ چرا كه اين قبر حلقه‌ي ذكر صوفيه را تداعي مي‌كند. به اين معني كه داخل مقبره به فضايي تقسيم شده كه جسد پير در وسط و اجساد مريدان با توجه به درجه و مراتب آنها در دور آن دفن شده است
سه قطعه كتيبه در جرز جنوبيايوان خانقاه، در بالا و دو طرف محراب به خط ثلث جلي نوشته شده كه متن قسمت‌هاي سالم و خواناي آن به اين شرح است: ”در دولت ايام پادشاه اسلام فرمانفرماي ربع مسـ [كون ابوسعيد خان] خلد الله ملكه و اركانه ..... شيخ شيوع آفاق شيخ براق اعادالله علينا .... صاحب معظم افتخار ايران باني الخيرات خواجه شمس الدوله و الدين محمد قزويني بيرون آورده و وقف خانقاه شمسيه كرده كه در قزوين انشاء گردانيده و خيرات .... و شرط كرده كه ..... وجود از عموم خلايق هيچكس را .... در كوچه و خانه حق ....”
در طرف چپ محراب نيز باقي‌مانده‌ي كتيبه، اين متن را دارد: ”.... تعيط الله و .... مزين و مجزي بگردانند و در لعنت و سخط ابدي سبخانه و تعالي و ملائكه و انبياء مرسل و ماسمعه فانما اسمه علي المديد .... و ان الله سميع العليم العلي و ان الله لايضيع اجرا المحسنين ثلاث و ثلاثين و سبعمائه الهلاليه في ليله العيد.”
شيخ براق كه در كتيبه از او نام برده شده در زمان جنگ سلطان محمد خدابنده با گيلكيان گيلان، در نزديكي لاهيجان به قتل رسيد
posted by Mehran Baharlı at 11:50 AM
0 Comments:
Post a Comment
<< Home